XXI wiek upłynął pod znakiem tego, że kierownictwo organizacji rozpoczęło eksperymenty mające na celu optymalizację zarządzania i poszukiwanie nowych form uwzględniających zmienione realia prowadzenia biznesu. W ten sposób powstaje sieciowa struktura organizacyjna, która ma na celu przezwyciężenie mankamentów tradycyjnych modeli struktur organizacyjnych. Jednak, jak każda innowacja, ta forma zarządzania również ma swoje ograniczenia i cechy. Porozmawiajmy o zaletach i wadach struktury organizacyjnej sieci, jej rodzajach i praktyce stosowania.
Koncepcja struktury organizacyjnej
Każda firma to zbiór relacji: między pracownikami, między kierownikiem a podwładnymi, między dostawcami a sprzedawcami. Aby te połączenia były efektywne, konieczne jest ustalenie optymalnego trybu procesu produkcyjnegostruktura organizacyjna przedsiębiorstwa. Usprawnia komunikację, rozdziela uprawnienia, tworzy krąg decydentów i osób je realizujących. Osobliwością struktury organizacyjnej jest to, że można ją przedstawić schematycznie. A patrząc na diagram, od razu można zrozumieć, co przed nami: liniowa lub np. sieciowa struktura organizacyjna. Schematy te są niezbędne w celu szybkiego zdiagnozowania awarii i problemów w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.
Tak więc struktura organizacyjna jest zatwierdzonym systemem interakcji między działami strukturalnymi firmy w ramach procesu produkcyjnego. Elementami tego systemu są relacje podwładny-kierownik, wewnętrzne normy i instrukcje, określenie osobistej odpowiedzialności każdego kierownika działów strukturalnych i wykonawców za powierzone im obowiązki związane z wykonywaniem pracy w określonym segmencie procesu produkcyjnego, podział uprawnień między menedżerami i pracownikami.
Rodzaje struktur organizacyjnych
Struktury organizacyjne zależą od wielu czynników, w szczególności od formy własności, specyfiki przedsiębiorstwa, skali i zasobów firmy, cech sprzedawanego produktu itp. W tym zakresie różne rozróżnia się rodzaje struktur organizacyjnych. W podejściu tradycyjnym wyróżnia się następujące typy:
- Liniowy. Jest to najprostsza struktura, w której wszystkie wydziały podlegają jednemu liderowi działającemu na zasadzie jednoosobowego dowództwa. Na każdy dział ma swojego szefa, który podlega wyższemu kierownikowi.
- Struktura funkcjonalna. W takich organizacjach jednostki są łączone w bloki zgodnie z główną funkcją, liderzy bloków raportują do najwyższego menedżera.
- Liniowo-funkcjonalna struktura. Łączy dwie poprzednie odmiany w różnych obszarach.
- Struktura personelu liniowego. W takich organizacjach dominuje struktura liniowa, ale w celu rozwiązania szczególnych problemów można stworzyć centralę, w której gromadzą się pracownicy z różnych działów strukturalnych. Przez cały czas istnienia centrali wykonawcy ci są podwójnie podporządkowani: kierownikowi jednostki strukturalnej i szefowi sztabu.
- Struktura projektu. Charakteryzuje się zgromadzeniem zespołu tylko do realizacji projektu, zespołowi projektowemu zostaje przydzielony lider, który traci te uprawnienia po zakończeniu projektu.
- Struktura dywizji. W takich organizacjach istnieje zgrupowanie zespołu wokół określonego produktu.
- Struktura macierzy. Łączy cechy odmian funkcjonalnych i podziałowych.
Są to tradycyjne rodzaje struktur organizacyjnych. Jednak dzisiejszy rynek szybko się zmienia i potrzebne są nowe podejścia do funkcjonowania przedsiębiorstw, w związku z czym powstają nowe typy struktur organizacyjnych. Należą do nich: sieciowa struktura organizacyjna zarządzania, struktura rynkowa, cel programowy i adhokracja. Pojawia się również nowy rodzaj firm związanych z Internetem, zwirtualna struktura.
Koncepcja sieciowej struktury organizacyjnej
W XXI wieku rynki przechodzą znaczące zmiany, jest to spowodowane pojawieniem się nowych form prowadzenia biznesu i osiągania zysku: handel online, pojawiają się kryptowaluty, Internet przenika do wszystkich obszarów ludzkiej aktywności. Prowadzi to do tego, że tradycyjne struktury organizacyjne nie dają pożądanej produktywności, potrzebne są nowe typy relacji. W odpowiedzi na te wyzwania czasu pojawia się sieciowa struktura organizacyjna. Oczywiście powstał w XX wieku, ale szczególnego znaczenia nabiera właśnie na obecnym etapie rozwoju zarządzania.
Jego główną różnicą jest decentralizacja zarządzania. Jest to zbiór organizacji lub centrów handlowych, których działania koordynowane są w jednym punkcie kontroli. Sieciowa struktura organizacyjna charakteryzuje się dużą wszechstronnością, co wynika z różnorodności warunków zewnętrznych, w jakich działają takie organizacje. Uczestnikami struktur sieciowych są firmy-dostawcy i producenci towarów, przedsiębiorstwa handlowe i finansowe, firmy usługowe.
Znaki firm sieciowych
Różnorodność tej struktury organizacyjnej utrudnia identyfikację, nie zawsze jest jasne, czy to przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem sieciowym. Cechą podejścia sieciowego jest to, że obowiązki i uprawnienia są rozdzielone między jej departamenty. Każdy element sieci ma wystarczająco dużą swobodęw wyborze działań dla prowadzenia dochodowego biznesu, a ośrodek pełni funkcje koordynacyjne i przewodnie. Struktura organizacyjna sieci charakteryzuje się następującymi cechami:
- Główną początkową zasadą tych organizacji jest zgodność z rynkiem, a nie z podejściem administracyjnym w dystrybucji zasobów.
- Członkowie struktury mają większą swobodę w podejmowaniu decyzji zarządczych, a zakłada się ich dużą aktywność i zainteresowanie bieżącą działalnością produkcyjną lub handlową.
- Organizacje-uczestnicy struktury są zjednoczeni na zasadzie współpracy. Przejawia się to nie tylko obecnością wspólnego centrum koordynacyjnego, ale także posiadaniem udziałów biznesowych w spółkach partnerskich.
Rodzaje sieciowych struktur organizacyjnych
Różnorodność form sieciowych struktur organizacyjnych powoduje, że istnieje kilka możliwości ich klasyfikacji. Różni badacze proponują własne podejścia. Zgodnie ze sposobem łączenia przedsiębiorstw oraz zgodnie z zasadą rozdziału uprawnień i zasobów wyróżnia się takie typy sieciowych struktur organizacyjnych, jak pionowe i poziome. Zgodnie z metodą podziału funkcji między firmy partnerskie wyróżniają:
- Struktury organizacyjne łańcucha. Jest to opcja, gdy przedsiębiorstwa są zjednoczone według etapów produkcji i przepływu towarów. W takich sieciach konsekwentnie współpracują firmy produkujące towary, organizacje transportowe, hurtownie i hurtownie oraz punkty sprzedaży detalicznej. Ten obwód jest kontrolowany przezw oparciu o jednolitą strategię każdy element łańcucha przyczynia się do realizacji wspólnych celów. Przykładem takich firm sieciowych są markowe sieci handlowe. Na przykład firma Altaiskaya Skazka obejmuje kolejno producentów zbóż, następnie przedsiębiorstwa produkujące zboża i mąkę, własną firmę transportową, firmę zajmującą się dystrybucją towarów luzem, a na końcu sieć sklepów detalicznych. Jednocześnie centrala zarządza całą siecią organizacji, która opracowuje strategię marketingową, wybiera kierunek rozwoju i dystrybuuje zasoby.
- Funkcjonalne struktury organizacyjne. W takich firmach wyspecjalizowane funkcje zarządzania są rozdzielone pomiędzy przedsiębiorstwa partnerskie. Niektórzy zajmują się planowaniem, inni marketingiem, a jeszcze innymi wsparciem informacyjnym.
- Sieci handlowe. Jest to najczęstszy i najbardziej oczywisty rodzaj sieci. W takich organizacjach firmy są łączone w przedsiębiorstwa handlowe, ich współistnienie może opierać się na różnych podstawach prawnych, co stwarza różne możliwości projektowania struktur sieci handlowych. Istnieje wiele przykładów sieci handlowych: Eldorado, Sportmaster, Austin itp.
Zaprojektuj strukturę firm sieciowych
Formy współpracy między przedsiębiorstwami mogą być zróżnicowane, co prowadzi do powstawania najczęstszych typów nawiązywania relacji między firmami partnerskimi. Struktura organizacyjna sieci charakteryzuje się hierarchią o różnym stopniusztywność. Istnieją następujące rodzaje projektowania sieci:
- Dystrybutor. W takich organizacjach część dystrybucji towarów jest podejmowana przez indywidualnych dystrybutorów. Otrzymują specjalne warunki zakupu dużych ilości towarów, z zastrzeżeniem uzgodnionych wielkości regularnych zakupów. Dystrybutor podejmuje również część prac związanych z transportem, przechowywaniem, reklamą i konserwacją towarów.
- Franczyza. Jest to szczególna forma relacji pomiędzy dużą organizacją a małym biznesem, w której spółka-matka daje małej firmie możliwość handlu towarami lub świadczenia usług pod nazwą franczyzodawcy. Jednocześnie obie strony zachowują niezależność prawną. Jednak franczyzodawca zastrzega sobie prawo do kontrolowania cen, warunków sprzedaży, jakości usług itp. Franczyzobiorca musi zapłacić franczyzodawcy określoną kwotę pieniędzy za podanie nazwy i wsparcie marketingowe.
- Outsourcing. Jest to specyficzna forma interakcji między organizacjami, gdy jedna firma zewnętrzna podejmuje się wykonania jakiejkolwiek pracy na rzecz innej, firmy macierzystej. Na przykład możesz zlecić utrzymanie systemów informatycznych, wsparcie księgowe itp.
Pionowe struktury organizacyjne
Tradycyjnie struktury organizacyjne definiują hierarchię przedsiębiorstw macierzystych i podległych. Ta sama struktura jest cechą charakterystyczną firmy sieciowej. Piramidalna struktura organizacyjna implikuje obecność relacji podporządkowania. Typowymi przykładami takich struktur sąsieci handlowe, w których każdy punkt zysku jest niezależną organizacją, ale zarządzanie strategiczne odbywa się z jednego, głównego centrum.
Poziome struktury organizacyjne
Oprócz zwykłego schematu zorientowanego pionowo, istnieją również mniej ortodoksyjne odmiany. Pozioma, sieciowa struktura organizacyjna zarządzania to współpraca równorzędnych firm specjalizujących się w wykonywaniu różnych funkcji. System ten łączy wspólny proces produkcyjny i jedna strategia rozwoju. Funkcję integracyjną może pełnić jedno lub kilka przedsiębiorstw jednocześnie. Główną cechą sieci poziomych jest brak hierarchii, nikt nie jest nikomu podporządkowany, to zespół równorzędnych partnerów. Każda firma zachowuje kontrolę nad swoim frontem pracy i pasuje do ogólnego schematu bez dominacji nad innymi uczestnikami.
Zalety struktur zarządzania siecią
Zaletą nowych firm sieciowych jest ich wysoka zdolność adaptacji do warunków rynkowych. Posiadają elastyczną strukturę, która może się zmieniać w zależności od zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych. W razie potrzeby część etapów procesu produkcyjnego można przekazać specjalistom do wykonania. Tak więc doradztwo lub marketing są często usuwane z firmy. Struktura organizacyjna sieci zwykle skupia się wokół jakiejś unikalnej technologii, priorytetowych obszarów specjalizacji, w których firma uważana jest za eksperta. To pozwalaoferować konsumentowi najlepszą obsługę i najlepszy produkt. Niewątpliwą zaletą tej konstrukcji jest jej wysoka wydajność, pozwala ona na obniżenie kosztów zarządzania i zbędnych procesów produkcyjnych, a także zwiększenie opłacalności produkcji.
Kolejną zaletą tych struktur jest ich atrakcyjność dla wysoko wykwalifikowanego personelu i rzetelnych partnerów. Główną tajemnicą sukcesu firm sieciowych jest koncentracja na osiąganiu wyników, zysku, wyrażonych w konkretnych liczbach. Co więcej, każdy członek organizacji widzi korzyści w ogólnym sukcesie.
Wady struktur zarządzania siecią
Oczywiście sieciowa forma struktur organizacyjnych ma szereg wad:
- Ponieważ głównym wyróżnikiem takich organizacji są kompetencje, są one bardzo zależne od kwalifikacji personelu.
- Wysokie umiejętności są zawsze celem łowców nagród, co może prowadzić do dużej rotacji.
- Skalowanie firmy może prowadzić do zwiększonej biurokratyzacji i złożoności struktury firmy.
Praktyka korzystania z sieciowych struktur organizacyjnych
Najczęstsze przykłady wykorzystania sieciowych struktur organizacyjnych można znaleźć w branży detalicznej. Widzimy, że handel detaliczny artykułami spożywczymi staje się coraz bardziej sieciowy. Handel detaliczny artykułami spożywczymi podbił już ponad jedna trzecia sieci. Sekret ich sukcesu tkwi właśnie w specjalnej strukturze organizacyjnej, która pozwala na zwiększenie marginalności i redukcję kosztów.
Inny przykładsieciową strukturę organizacyjną można znaleźć w IT i marketingu. Firmy mogą się zjednoczyć na zasadzie funkcjonalnej: jedno przedsiębiorstwo zajmuje się opracowywaniem oprogramowania, drugie - wypełnianiem witryn i sieci społecznościowych treścią, trzecie zajmuje się brandingiem, ale wszystkie mogą pracować dla jednego klienta.
Główne modele
Istnieją dwa główne modele struktur sieciowych. Pierwszy typ charakteryzuje się tym, że małe firmy jednoczą się wokół dużej firmy, która podejmuje się rozwiązywania specjalistycznych zadań produkcyjnych. Firmy satelitarne mogą mieć własną, dość tradycyjną strukturę organizacyjną. W tym modelu między firmą macierzystą a jej satelitami budowane są hierarchiczne relacje. Zazwyczaj duża firma charakteryzuje się dominującym zachowaniem, podczas gdy małe organizacje są bardzo elastyczne i elastyczne.
Drugi typ struktury sieci łączy niezależne, z prawnego punktu widzenia, firmy o w przybliżeniu równej wielkości. To współpraca, która pozwala firmom przetrwać na rynku, wspierając się nawzajem.
